دعای ماه رمضان و اعمال مشترک خاص ماه مبارک رمضان

به گزارش راهبرد معاصر، ماه مبارک رمضان به ماه نزول قرآن و برکات آسمانی مشهور است و یکی از بهترین ماه ها برای ارتباط با خداوند می باشد اعمال ماه رمضان در دو بخش به اعمال مشترک ماه مبارک رمضان و اعمال اختصاصی روزها و شب های این ماه پرفضیلت تقسیم می شود که در این بخش اعمال مشترک ماه رمضان را شرح می دهیم.

اعمال مشترک ماه رمضان بر ۴ قسم به شرح ذیل است:

قسم اول: اعمالی است که در هر شب و روز این ماه به جا آورده می شود:

سید بن طاوس از حضرت امام جعفر صادق و امام موسی کاظم علیهم السلام روایت کرده که فرمودند: پس از هر نماز در ماه رمضان دعای ذیل را بخوانید:

اَللّـهُمَّ ارْزُقْنی حَجَّ بَیْتِکَ الْحَرامِ فِی عامی هذا وَفی کُلِّ عامٍ ما اَبْقَیْتَنی فی یُسْرٍ مِنْکَ وَعافِیَةٍ، وَسَعَةِ رِزْقٍ، وَلا تُخْلِنی مِنْ تِلْکَ الْمواقِفِ الْکَریمَةِ، وَالْمَشاهِدِ الشَّریفَةِ، وَزِیارَةِ قَبْرِ نَبِیِّکَ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَآلِهِ، وَفی جَمیعِ حَوائِجِ الدُّنْیا وَالاْخِرَةِ فَکُنْ لی، اَللّـهُمَّ اِنّی اَساَلُکَ فیـما تَقْضی وَتُقَدِّرُ مِنَ الاَمْرِ الْمحْتُومِ فی لَیْلَةِ الْقَدْرِ، مِنَ الْقَضاءِ الَّذی لا یُرَدُّ وَلا یُبَدَّلُ، اَنْ تَکْتُبَنی مِنْ حُجّاجِ بَیْتِکَ الْحَرامِ، الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ، الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ، الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ، الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئاتُهُمْ، واجْعَلْ فیـما تَقْضی وَتُقَدِّرُ، اَنْ تُطیلَ عُمْری، وَتُوَسِّعَ عَلَیَّ رِزْقی، وَتُؤدِّی عَنّی اَمانَتی وَدَیْنی آمینَ رَبَّ الْعالَمین.

خدایا! در این سال و هر سال، تا زمانی که عمرم باقی است و در آسایش و گشایش روزی به سر می برم، زیارت خانه ات بیت الحرام را نصیبم گردان. و مرا از درک موقف های گرامی و دیدن مکان های شریف و زیارت قبر پیغمبرت که درودت بر او و آلش باد محروم مکن.و در برآوردن جمیع احتیاجات دنیا و آخرتم یاری ام کن. ای خدا! از تو درخواست می کنم هر آنچه از قضا و قَدَرت را که در شب قدر حتمی قرار دادی و دیگر برگشت و تغییری نمی پذیرد، مرا از حجاج بیت الحرامت قرار دهی. حاجیانی که حجشان پسندیده، سعیشان پذیرفته، گناهانشان آمرزیده و اعمال بدشان بخشیده شده است. و عمر طولانی در راه بندگی ات و روزی ام را فراوان قرار ده و امانت ها و قرضم را ادا فرما.

بعد از نمازها این دعا نیز خوانده شود:

یا عَلِیُّ یا عَظیمُ، یا غَفُورُ یا رَحیمُ، اَنْتَ الرَّبُّ الْعَظیمُ الَّذی لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیءٌ وَهُوَ السَّمیعُ الْبَصیرُ، وَهذا شَهْرٌ عَظَّمْتَهُ وَکَرَّمْتَهْ، وَشَرَّفْتَهُ وَفَضَّلْتَهُ عَلَی الشُّهُورِ، وَهُوَ الشَّهْرُ الَّذی فَرَضْتَ صِیامَهُ عَلَیَّ، وَهُوَ شَهْرُ رَمَضانَ، الَّذی اَنْزَلْتَ فیهِ الْقُرْآنَ، هُدیً لِلنّاسِ وَبَیِّناتٍ مِنَ الْهُدی وَالْفُرْقانَ، وَجَعَلْتَ فیهِ لَیْلَةَ الْقَدْرِ، وَجَعَلْتَها خَیْراً مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ، فَیا ذَا الْمَنِّ وَلا یُمَنُّ عَلَیْکَ، مُنَّ عَلَیَّ بِفَکاکِ رَقَبَتی مِنَ النّارِ فیمَنْ تَمُنَّ عَلَیْهِ، وَاَدْخِلْنِی الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ .

ای خدای بلند مقام, ای بزرگوار, ای آمرزنده,ای مهربان! تویی خدای بزرگ که هیچ مانندی ندارد و به گفتار و کردار خلق شنوا و بینا است. و این ماهی که مقامش را بلند گردانیدی و بر دیگر ماه ها کرامت و شرافت بخشیدی, و روزه اش را بر من واجب گردانیدی, ماه رمضان است. ماهی که در آن قرآن را برای راهنمایی مردم و نشان دادن راه هدایت و جدا نمودن حق از باطل فرو فرستادی و شب قدر را در این ماه مقرر داشتی و نیز آن شب را بر هزار ماه برتری دادی; پس ای خدای صاحب منت که هیچ کس بر تو منت ندارد, در میان آن همه بندگانت که منت گزارده ای بر من منت گزار و از آتش دوزخ نجات بخش و به بهشت همیشگی داخل گردان! به حق رحمت بی پایانت ای مهربان ترین مهربانان.

شیخ کفعمی در مصباح و بلدالامین و شیخ شهید در مجموعه از حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) نقل کرده اند که آن حضرت فرمود: هر که این دعا را در ماه رمضان بعد از هر نماز واجبی بخواند، حق تعالی گناهان او را تا روز قیامت بیامرزد، و دعا این است:

اَللّـهُمَّ اَدْخِلْ عَلی اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ اَللّـهُمَّ اَغْنِ کُلَّ فَقیرٍ، اَللّـهُمَّ اَشْبِعْ کُلَّ جائِعٍ، اَللّـهُمَّ اکْسُ کُلَّ عُرْیانٍ، اَللّـهُمَّ اقْضِ دَیْنَ کُلِّ مَدینٍ، اَللّـهُمَّ فَرِّجْ عَنْ کُلِّ مَکْرُوبٍ، اَللّـهُمَّ رُدَّ کُلَّ غَریبٍ، اَللّـهُمَّ فُکَّ کُلَّ اَسیرٍ، اَللّـهُمَّ اَصْلِحْ کُلَّ فاسِدٍ مِنْ اُمُورِ الْمُسْلِمینَ، اَللّـهُمَّ اشْفِ کُلَّ مَریضٍ، اللّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنا بِغِناکَ، اَللّـهُمَّ غَیِّر سُوءَ حالِنا بِحُسْنِ حالِکَ، اَللّـهُمَّ اقْضِ عَنَّا الدَّیْنَ وَاَغْنِنا مِنَ الْفَقْرِ، اِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ .

ای خدا تو بر اهل قبرها نشاط و شادمانی عطا کن؛ فقیران را بی نیاز گردان؛ خدایا گرسنگان را سیر گردان؛ برهنگان را لباس بپوشان؛ خدایا بدهی برهکاران را ادا فرما؛ سوگواران را دل شاد ساز؛ خدایا هر غریبی را به وطن باز رسان؛ هر اسیری را آزادی بخش؛ خدایا فسادگران در کار مسلمانان را اصلاح فرما؛ بیماران را شفا عنایت کن؛ ای خدا به غنای خود جلو فقر ما را ببند؛ بدی های ما را به خوبی صفات خودت تغییر ده؛ خدایا دیَن ما را ادا فرما و ناداری ما را به دارایی و بی نیازی بدل گردان که تو بر هر چیز توانایی.

قسم دوم: کارهایى كه در شب هاى ماه رمضان باید به جا آورد؛ و آن چند چیز است:

1- افطار مستحب است بعد از نماز صورت گیرد; مگر آن كه ضعف بر شما غلبه كرده باشد یا جمعى منتظر باشند.

2- با چیز پاكیزه و حلال و به دور از شبهات افطار نمایید. و بهتر آن است كه با خرماى حلال افطار كنید تا ثواب نمازش چهارصد برابر گردد. اگر با خرما، آب، رطب، شیر، حلوا، نبات و با آب گرم، و یا هر كدام از این ها افطار كنید، نیز خوب است.

3- هنگام افطار دعاهاى وارده در این باره را بخوانید؛ از جمله آن كه بگویید:

اللهم لك صمت و على رزقك افطرت و علیك توكلت

خدایا براى تو روزه گرفتم و با روزى تو افطار مى كنم و بر تو توكل دارم.

همچنین اگر دعاى اللهم رب النور العظیم را كه سید و كفعمى روایت كرده اند بخوانید، فضیلت بسیار یابید.

و روایت شده که حضرت امیر المومنین علی (علیه السلام) هر گاه می خواست افطار کند می گفت:

بسم الله; اللهم لک صمنا و علی رزقک افطرنا, فتقبل منا انک السمیع العلیم.

به نام خدا. خدایا برای تو روزه گرفتیم و به روزی تو افطار کردیم؛ پس از ما قبول کن، زیرا که تو شنوای دانایی.

4- هنگام لقمه اول بگویید:

بسم الله الرحمن الرحیم; یا واسع المغفرة اغفر لی

به نام خداوند بخشاینده مهربان؛ ای که آمرزش باو گسترده است, بیامرز مرا. تا خدا او را بیامرزد.

و در روایت آمده است که در آخر هر روز از روزهای ماه رمضان، خدا هزار هزار کس را از آتش جهنم آزاد می کند؛ پس از حق تعالی بخواه که تو را یکی از آن ها قرار دهد.

5- در وقت افطار سوره قدر بخوانید.

6- در وقت افطار صدقه بدهید و سپس روزه داران را افطار دهید؛ اگر چه به چند دانه خرما یا شربتی آب باشد. و از حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) روایت شده کسی که روزه داری را افطار دهد, مثل اجر آن روزه دار برای وی خواهد بود; بدون آن که چیزی از آن کم شود. و نیز از آنِ او خواهد بود ثواب کار نیکویی که به جا آورد آن افطار کرده که فرمود: مومنی که لقمه ای را در ماه رمضان به مومنی بدهد، حق تعالی برای او اجر کسی را می نویسد که سی بنده مومن آزاد کرده باشد و نیز از آن او است نزد حق تعالی یک دعای پذیرفته شده.

7- در هر شب خواندن هزار مرتبه انا انزلناه آمده است.

8- در هر شب صد مرتبه حم دخان را بخوانید.

9- سید روایت کرده که هر که این دعا را بخواند در هر شب ماه رمضان آمرزیده شود گناهان چهل سال او:

اَللّهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضانَ الَّذى اَنْزَلْتَ فیهِ الْقُرْآنَ وَافْتَرَضْتَ على عِبادِک فیهِ الصِّیامَ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَارْزُقْنى حَجَّ بَیتِک الْحَرامِ فى عامى هذا وَ فى کلِّ عامٍ وَاغْفِرْ لى تِلْک الذُّنُوبَ الْعِظامَ فَاِنَّهُ لا یغْفِرُها غَیرُک یا رَحْمنُ یا عَلاّمُ

خدایا اى پروردگار ماه رمضان که در آن قرآن را فرستادى و بر بندگان روزه را در این ماه واجب کردى درود فرست بر محمد و آل محمد و روزیم گردان حج خانه محترم خود کعبه را در این سال و در هر سال و بیامرز برایم این گناهان بزرگ را که براستى نیامرزد آن ها را جز تو اى بخشاینده و اى بسیار دانا

10- در هر شب بعد از نماز مغرب دعای حج را بخوانید.

اللَّهُمَّ إِنِّی بِکَ وَ مِنْکَ أَطْلُبُ حَاجَتِی‏ وَ مَنْ طَلَبَ حَاجَهً إِلَى النَّاسِ فَإِنِّی لاَ أَطْلُبُ حَاجَتِی إِلاَّ مِنْکَ وَحْدَکَ لاَ شَرِیکَ لَکَ‏ وَ أَسْأَلُکَ بِفَضْلِکَ وَ رِضْوَانِکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ‏ وَ أَنْ تَجْعَلَ لِی فِی عَامِی هَذَا إِلَى بَیْتِکَ الْحَرَامِ سَبِیلاً حِجَّهً مَبْرُورَهً مُتَقَبَّلَهً زَاکِیَهً خَالِصَهً لَکَ تَقَرُّ بِهَا عَیْنِی وَ تَرْفَعُ بِهَا دَرَجَتِی‏ وَ تَرْزُقَنِی أَنْ أَغُضَّ بَصَرِی وَ أَنْ أَحْفَظَ فَرْجِی وَ أَنْ أَکُفَّ بِهَا عَنْ جَمِیعِ مَحَارِمِکَ‏ حَتَّى لاَ یَکُونَ شَیْ‏ءٌ آثَرَ عِنْدِی مِنْ طَاعَتِکَ وَ خَشْیَتِکَ وَ الْعَمَلِ بِمَا أَحْبَبْتَ وَ التَّرْکِ لِمَا کَرِهْتَ وَ نَهَیْتَ عَنْهُ‏ وَ اجْعَلْ ذَلِکَ فِی یُسْرٍ وَ یَسَارٍ وَ عَافِیَهٍ وَ مَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیَ‏ وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تَجْعَلَ وَفَاتِی قَتْلاً فِی سَبِیلِکَ تَحْتَ رَایَهِ نَبِیِّکَ مَعَ أَوْلِیَائِکَ‏ وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تَقْتُلَ بِی أَعْدَاءَکَ وَ أَعْدَاءَ رَسُولِکَ‏ وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تُکْرِمَنِی بِهَوَانِ مَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَ لاَ تُهِنِّی بِکَرَامَهِ أَحَدٍ مِنْ أَوْلِیَائِکَ‏ اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِی مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلاً حَسْبِیَ اللَّهُ مَا شَاءَ اللَّهُ‏

خدایا من به وسیله تو و از لطف تو حاجتم را مى طلبم و هر کس از خلقت حاجت مى‏ طلبد بطلبد من از غیر تو حاجت نمى ‏طلبم تو یکتایى و شریک براى تو نیست و درخواست مى ‏کنم به فضل تو و خشنودیت که درود فرستى بر محمد (ص) و اهل بیتش و مرا امسال از حاجیان بیت الحرامت قرار دهى که حجشان نیکو و مقبول و پاکیزه و خالص براى توست که به آن حج در قیامت دیده ‏ام روشن و درجه ‏ام رفیع گردد و نیز روزیم گردان که چشم از حرام بپوشم و عفت خود حفظ گردانم و از جمیع آنچه حرام کرده ‏اى خود را نگاه دارم تا در عالم چیزى محبوب‏تر نزد من از طاعت و خشیت تو و عملى که محبوب توست و ترک آنچه ممنوع و ناپسند توست نباشد و این کار را بر من سهل و آسان و راحت گردان و سهل عطا کن هر چه به من انعام فرمودى و از تو اى خدا درخواست مى ‏کنم که وفات مرا کشته شدن در راه خود قرار دهى زیر پرچم دین پیغمبرت با اولیاء و دوستانت و باز از تو مى ‏طلبم که به دست من دشمنانت را و دشمنان رسولت را به قتل رسانى و از تو مى ‏طلبم که مرا گرامى کنى ‏به خوار کردن هر که را از خلقت بخواهى و خوارم نگردانى به گرامى کردن احدى از اولیاء و دوستانت بارالها مرا با رسولت همراه ساز خدا مرا کفایت است هر چه خواست خداست نیکو است.

11- در هر شب ماه رمضان دعای افتتاح را بخوانید.

12- در روایت آمده كه هر كس در هر شب از ماه رمضان سوره انا فتحنا را در نماز مستحبى بخواند آن سال حفاظت مى گردد. و از اعمالى كه مستحب است در شب هاى ماه رمضان به جا آورده شود، خواندن هزار ركعت نماز در سرتاسر این ماه است.

قسم سوم: کارهای مربوط به سحرهای ماه مبارک رمضان است و آن چند کار است:

1- سحری خوردن, و سحری را ترک نکند, اگر چه با یک دانه خرمای یا یک لیوان آب باشد. و بهترین سحرها سویق یعنی قاووت و خرما است. و در خبر آمده که حق تعالی و ملائکه صلوات می فرستند بر کسانی که در سحرها استغفار می کنند، و سحری می خورند.

2- سوره انا انزلناه در وقت سحرها بخوانید، که هر کس این سوره را در وقت افطار کردن و سحر بخواند گویی ثواب کسی را دارد که در راه خدا در خون خود بغلتد.

3- در سحرهایماه رمضان دعای سحر را بخوانید از حضرت امام رضا علیه السلام نقل شده که فرموده اند این دعایى است

که حضرت امام محمد باقر علیه السلام در سحرهاى ماه مبارک رمضان مى خواندند.

قسم چهارم: خواندن دعای ابوحمزه ثمالی در سحر های ماه مبارک رمضان

روایت شده امام سجاد، زین العابدین علیه السلام در تمام سحرهای ماه مبارک رمضان این دعا را می‌خواندند شایسته است پیروان عترت طاهرین تأسّی کنند و در سحرها بیدار باشند و این دعای نورانی را قرائت کنند./ فرارو